Rundt 55 000 barn blir fødde i Noreg kvart år. For ein del av kvinnene er dei ni månadene før fødselen prega av helseproblem.
Gravide kvinner i alderen 20 til 44 år hadde ein sjukefråværsrate på 21 prosent i 2019. Det er over fire gonger høgare enn for ikkje-gravide kvinner i same aldersgruppe.
Mange er borte frå jobb på grunn av svangerskapsrelaterte plager. Det kan til dømes vere smerter i bekkenet eller ryggen.
Negative konsekvensar
Sjølv om sjukefråvær kan vere det beste for den gravide kvinna og det ufødde barnet, kan lange fråværsperiodar også føre til kjensler av ekskludering og identitetstap.
Langvarig sjukefråvær kan også ha negative konsekvensar for arbeidsgivaren, som kan måtte finne ein mellombels erstattar og omorganisere arbeidsoppgåver. Særleg dersom arbeidet krev spesialistkunnskap.
Frå eit samfunnsperspektiv er auka sjukefråvær også kostbart.
Derfor er det viktig at arbeidsplassen legg til rette for at gravide kvinner kan delta i arbeidslivet så mykje som mogleg, samtidig som ein sikrar at dette er trygt for både mor og barn.
Bruk av sjukefråvær og svangerskapspengar
Gravide kvinner kan nytte sjukelønnsordninga på same måte som andre. Men det kan vere faktorar på arbeidsplassen som kan vere farlege for den gravide eller fosteret, slik at det ikkje er mogleg å leggje til rette for å unngå eksponering. Då kan ein få innvilga svangerskapspengar.
No har forskarar på STAMI undersøkt om bruk av sjukefråvær og svangerskapspengar var lik hos dei som jobba i bedrifter med og utan ein IA-avtale.
– Vi såg på tida mellom svangerskapsveke 6 og 37 og undersøkte tida kvinnene var i arbeid, hadde fullt sjukefråvær, hadde gradert sjukefråvær, fekk svangerskapspengar og var i fødselspermisjon. Dette samanlikna vi mellom IA-bedrifter og bedrifter utan IA-avtalen, fortel Rachel Hasting, forskar på STAMI.
Studieperioden var 2003-2010, då verksemder aktivt måtte slutte seg til IA-avtalen. Seinare gjaldt IA-avtalen for heile arbeidslivet.
IA-bedrifter betre på leggje til rette
Gravide kvinner som jobba i IA-bedrifter, jobba i snitt ein halv dag meir enn dei som jobba i bedrifter utan ein IA-avtale, særleg i det andre trimesteret.
Kvinner i IA-bedrifter hadde også høgare sjukefråvær generelt. Men i det andre trimesteret var fullt sjukefråvær lågare blant kvinner i IA-bedrifter enn sjukefråværet til kvinner i bedrifter utan IA-avtale.
Det var noko redusert bruk av svangerskapspengar blant kvinner i IA-bedrifter, samanlikna med dei som ikkje hadde ein IA-avtale.
– Dette indikerer at IA-bedrifter har vore flinkare til å leggje til rette arbeidsoppgåvene i det andre trimesteret. Det har gjort at den gravide klarer å halde tilknytinga til arbeidsplassen gjennom graviditeten, sjølv med litt høgare sjukefråvær, seier Hasting.
Tilrettelegging gir gode resultat
Ho meiner studien viser at det kan vere mogleg å redusere noko av sjukefråværet blant gravide kvinner om tilretteleggjing får endå meir merksemd.
– Ved å gi rom for auka sjukefråvær der det er nødvendig, og jobbe med å redusere og førebyggje sjukefråvær der det er mogleg, kan den gravide behalde tilknytninga til arbeidsplassen gjennom graviditeten, konkluderer Hasting.